2. Herijking Cultuurnota / focusverlegging 

Jenny van Calsbeek, beleidsadviseur Cultuur, gemeente Het Hogeland.

Jenny blikt terug op de evaluatie van de Cultuurvisie in 2024. 

Resultaten tot nu toe Uit de evaluatie kwam naar voren dat er een sterke basis is gelegd. Zo is er meer samenwerking tussen culturele partijen, is cultuureducatie versterkt en is er meer zichtbaarheid van cultuur in de dorpen. Voorbeelden zijn o.a.: Bibliotheken op scholen, uitbreiding van het aanbod van het Cultuurcentrum, ondersteuning van het Kultuurhoes, De cultuurkaart, samengesteld door cultuurcoaches en Cultuurplatform/Cultuurcentrum, Samenwerkingen zoals tussen HaFaBra-verenigingen en Waddenmusea. 

Focusverlegging 

De bestaande cultuurvisie kende vier brede speerpunten, die nog steeds relevant zijn: 

▪ Overal cultuur, van en voor iedereen 

▪ Verbinding 

▪ Vernieuwing 

▪ Cultureel ondernemerschap en regiomarketing. 

Op basis van de evaluatie zijn drie nieuwe accenten geformuleerd: 

Jongerenparticipatie Jongeren voelen zich vaak onvoldoende gezien in het cultuuraanbod en ervaren drempels om mee te doen. 

Doel: cultuur niet alleen voor, maar ook door en met jongeren realiseren. 

Concrete acties: 

• Behoeften van jongeren beter in kaart brengen, samen met partners. 
• De Sport- en Cultuurhopper verder ontwikkelen met meer culturele partners, zodat jongeren laagdrempelig kunnen proeven aan verschillende activiteiten. 
• Onderzoeken van de mogelijkheid voor een cultuurcoach voor jongeren. 
• Blijven inzetten op vraaggericht werken binnen scholen. 

Steeds meer onderzoek laat zien dat cultuur bijdraagt aan mentale gezondheid, veerkracht en sociale samenhang. 

Cultuur kan worden ingezet tegen eenzaamheid en voor herstel en het bespreekbaar maken van thema’s. 

Muziekverenigingen functioneren als belangrijke ontmoetingsplekken in dorpen. 

Concrete acties: 

▪ Ontwikkelen en faciliteren van ontmoetingsplekken. 

▪ Via het Gezond en Actief Leven-akkoord (GALA) cultuurprojecten in het sociaal domein blijven aanjagen, in samenwerking met cultuurcoaches. 

▪ In gesprek gaan met welzijnsorganisaties, zodat ook daar het besef groeit dat kunst/cultuur een rol speelt in mentaal welzijn. 

Doel: de unieke identiteit van Het Hogeland versterken en uitdragen. 

Aandacht voor lokale verhalen, tradities en creatieve initiatieven, ook in relatie tot toerisme en recreatie. 

Kunst in de openbare ruimte draagt bij aan een aantrekkelijke leefomgeving. 

Concrete acties: 

▪ Ondersteuning van lokale initiatieven die trots en identiteit versterken. 

▪ Steunen van musea als dragers van die identiteit. 

▪ Aansluiting zoeken bij de vrijetijdseconomie. 

▪ Opstellen van een onderhoudsplan voor kunstwerken en mogelijk een digitaal platform om kunstwerken in de gemeente zichtbaar te maken. 

Verbinding met het sociaal domein 

Culturele identiteit en gebiedsprofilering 

Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) Jenny wijst specifiek op de subsidiemogelijkheden binnen het Gezond en Actief Leven Akkoord, een regeling die gericht is op activiteiten die gezondheid en sociale verbinding bevorderen. Zij benadrukt dat culturele activiteiten hier goed onder kunnen vallen, bijvoorbeeld bij de thema’s: eenzaamheid, leefomgeving, mentale gezondheid en het versterken van de sociale basis. Jenny roept culturele partijen op om met ideeën die hierop aansluiten vooral contact op te nemen met de gemeente, zodat cultuurprojecten ook via deze weg ondersteund kunnen worden. Kijk voor meer informatie over deze regeling op: hethogeland.nl/subsidies-en-leningen/subsidie-gezond-en-actief-leven-akkoord 

2.1. Vragen aan Jenny vanuit de zaal 

Vanuit de zaal klinkt kritiek op het feit dat het bij subsidieaanvragen van de gemeente vaak vereist is om een stichting of vereniging te zijn. Er wordt gesteld dat dit veel inwonersinitiatieven uitsluit. Dit geldt overigens ook voor veel andere fondsen en subsidiemogelijkheden, zowel lokaal als landelijk. Jenny geeft aan dat dit waarschijnlijk uit administratieve noodzaak is. Er wordt aangeraden om vooral contact op te nemen met de gemeente, zij doen hun best om mee te denken. Daarnaast legt Jenny uit dat het misschien ook juist kansen biedt om samenwerkingen met bestaande verenigingen of stichtingen aan te gaan die en vergelijkbare doelstelling hebben. 

Pitch 1   Mayke Zandstra

Culture Club Noord (jongerenproject) Mayke Zandstra presenteert Culture Club Noord, een nieuw jongerencollectief dat jongeren van 12-21 jaar actief betrekt bij cultuur in Het Hogeland. Het project is een samenwerking tussen Op Maarhuizen en jongerenwerk Barkema & De Haan. In dit project worden jongeren actief begeleid en betrokken bij programmering, productie en uitvoering. 

Belangrijkste elementen: 

▪ Het collectief krijgt een jaar lang de ruimte om 8-12 culturele events te programmeren en 12 workshops te organiseren in verschillende kunstdisciplines; 

▪ Culture Club Noord bouwt voort op een eerste proefproject deze zomer bij Op Maarhuizen, met dramadocenten van verschillende middelbare scholen; 

▪ Samenwerking met Jonge Harten Festival voor een Summer School voor jongeren die zich verder willen ontwikkelen in theater; 

▪ Vanaf begin volgend jaar gaat een jongerenprogramma-team aan de slag: jongeren leren zelf activiteiten organiseren (programmering, posters, publiciteit, artiesten boeken, etc.); 

▪ Activiteiten vinden niet alleen op Maarhuizen plaats; doel is om zich als een ‘olievlek’ te verspreiden in de hele regio, i.s.m. lokale partners; 

▪ Ambitie: project wordt het begin van een blijvende plek voor jongeren in het cultuuraanbod op Het Hogeland, passend bij de focus op jongerenparticipatie in de cultuurvisie. 

Mayke doet een oproep: iedereen die jongeren kent met interesse in cultuur of organiseren kan hen doorverwijzen naar Culture Club Noord! 

Contactgegevens Culture Club Noord: Website:  cultureclubnoord.nl/ e-mail: ellis@jongerenwerk.com 

5. Pitches 

Pitch 2  Jan van Herp

Podium Uithuizen Jan vertelt over zijn initiatief Podium Uithuizen: Vijf jaar geleden verhuisde hij vanuit het westen naar Uithuizen en het viel hem op dat er in het dorp geen podium was, terwijl er in andere plaatsen in de regio wél veel podia zijn. Daarom vroeg hij bij de gemeente met succes een subsidie aan voor het realiseren een open podium in Uithuizen. 

Ervaringen tot nu toe: 

Er zijn inmiddels meerdere open podia georganiseerd; 

De eerste editie trok circa 70 bezoekers, maar latere edities trokken minder publiek; 

De spoeling aan artiesten die gratis willen optreden is dun; met het beperkte budget is het uitnodigen van bekendere artiesten moeilijk. 

Jan heeft voor de komende editie voorlopig de moed even laten zakken, maar wil het podiumidee niet loslaten. Hij wil met de gemeente kijken of er mogelijkheden zijn om dit initiatief breder en structureler te ondersteunen, om te onderzoeken of er in Uithuizen toch echt draagvlak is voor een podium. Contactgegevens Podium Uithuizen: Website: www.podiumuithuizen.nl. E-mail: info@exepta.nl 

3. Nienke Vellema – Groninger Dorpen / Nij Begun 

Nienke Vellema werkt voor Groninger Dorpen, de provinciale koepelorganisatie voor dorpsbelangen en buurt- en dorpshuizen. Doel van Groninger Dorpen is het versterken van leefbaarheid in dorpen en het bieden van ruimte aan bewoners om zelf aan hun toekomst te bouwen. 

Loket Leefbaarheid (Nationaal Programma Groningen) 

Regeling vanuit het Nationaal Programma Groningen voor bewonersinitiatieven 

Groninger Dorpen ondersteunt aanvragers; SNN verzorgt de formele afhandeling 

Doel: projecten die de leefbaarheid verbeteren (niet alleen in stand houden) 

Belangrijke criteria: 

Nieuw initiatief dat binnen een jaar uitgevoerd kan worden 

Breed draagvlak, o.a. aan te tonen via vrijwilligersinzet of opname in een dorpsvisie 

Samenwerking: projecten die verder gaan dan één vereniging/club 

Soorten projecten: 

Investeringsprojecten (bijv. speeltuin, muziekkoepel, aanpassingen leefomgeving) 

Professionele ondersteuning (fondsenwerver, bouwbegeleider, procesbegeleider, haalbaarheidsstudie) 

Evenementen (concoursen, toernooien e.d.) 

Financiële kaders: 

Voor investeringen en professionele ondersteuning: tot 80% subsidie, 20% cofinanciering (vrijwilligersuren kunnen meetellen). 

Voor evenementen: tot 25% subsidie. 

Nienke benadrukt dat op de website groningerdorpen.nl/loket-leefbaarheid veel praktische informatie staat, zoals voorbeelden van begrotingen, dekkingsplannen en een fondsenlijst voor aanvullende financiering. Aanvragers worden aangeraden om al in een vroeg stadium contact op te nemen met Groninger Dorpen voor tips. 

Loko-loket (voor jongeren) Omdat bij Loket Leefbaarheid weinig aanvragen van jongeren binnenkwamen, is het Loco-loket ingericht: 

Doelgroep: jongeren van 12 tot 24 jaar 

Werkwijze: jongeren nemen contact op; een medewerker van Groninger Dorpen denkt mee over idee en kosten, samen met jongerenparticipatie van Nationaal Programma Groningen. De aanvraag wordt zo eenvoudig mogelijk gemaakt; de cheque wordt in principe direct overhandigd. 

Voorwaarde: de jongeren zelf doen de aanvraag (niet ouders), zodat er ook een leereffect is rondom projectopzet en subsidies. 

Kijk voor meer informatie: groningerdorpen.nl/loko-loket

Impulsloket 

Daarnaast bestaat het Impulsloket voor grotere bedragen, met een eigen beoordelingscommissie en meer nadruk op professionele beoordeling. 

Nij Begun: nieuwe regeling bewonersinitiatieven Nienke zoomt in op Nij Begun, het langlopende programma (30 jaar) voor herstel en groei in Groningen, dat onder andere gaat naar: herstel, economische agenda, sociale agenda, isolatieaanpak, monitoring en effectmeting. Binnen de sociale agenda wordt een regeling voor bewonersinitiatieven ontwikkeld, die sterk leunt op de ervaringen met Loket Leefbaarheid. 

Belangrijke punten: 

De vormgeving is nog in ontwikkeling; verwachting is dat de regeling rond 1 juli 2026 van start gaat. Het huidige Loket Leefbaarheid wordt in feite een “oud loket”; Nij Begun wil de goede onderdelen overnemen. 

Het jaarlijkse budget voor bewonersinitiatieven stijgt aanzienlijk: van 1 miljoen naar ongeveer 6,5 miljoen euro per jaar. De regeling wordt laagdrempelig en richt zich nadrukkelijk ook op kleinere initiatieven, zoals buurtactiviteiten. 

Overeenkomsten met het huidige Loket Leefbaarheid: 

Focus op leefbaarheid en initiatieven vanuit bewoners, maximale bijdrage per aanvraag: € 10.000, 

aanvraag via het e-loket van SNN. 

Belangrijke verschillen: 

• Geen cofinanciering meer verplicht 
• Meer ruimte voor het in stand houden van bestaande voorzieningen (niet alleen nieuwe projecten). 

Professionele ondersteuning (zoals haalbaarheidsstudies of bouwbegeleiding) staat in de nieuwe opzet niet langer centraal. 

De beoordeling ligt bij SNN op basis van vastgestelde criteria, met achteraf lichte verantwoording en steekproefgewijze controles. 

Nienke besluit met de oproep om bij projectideeën vooral contact te zoeken met Groninger Dorpen, zodat men kan meedenken en ondersteunen in het proces. 

3.1. Vragen vanuit de zaal aan Nienke Vellema 

• Een aanwezige vraagt wat er gebeurt als er na afloop van het project blijkt dat niet alle subsidie is uitgegeven. Nienke antwoordt dat er in de huidige praktijk (Loket Leefbaarheid) bij “geld over” vaak wordt geadviseerd om het restant aan een vergelijkbaar doel te besteden binnen hetzelfde projectkader. Hoe dit exact bij Nij Begun zal worden vormgegeven is nog niet helemaal duidelijk, maar Nienke verwacht dat dezelfde lijn wordt aangehouden. 
• Iemand vraagt of er ook een vervolg komt voor grotere initiatieven, bijvoorbeeld als opvolger van het Impulsloket. Nienke zegt dat de bedoeling is dat het budget dat bij Loket Leefbaarheid overblijft, wordt overgeheveld naar het Impulsloket, zodat daar extra middelen beschikbaar zijn. Het Impulsloket loopt in ieder geval door tot 2029. 
• Er wordt gevraagd of alleen stichtingen met KvK-nummer kunnen aanvragen, of dat een informele bewonersgroep ook in aanmerking komt. Nienke meldt dat in de huidige regeling Loket Leefbaarheid een KvK-inschrijving geen harde eis is, maar er wordt vaak geadviseerd om met een dorpsbelangenvereniging of andere rechtspersoon samen te werken, mede om de verantwoordelijkheid voor grote bedragen goed te borgen. Voor Nij Begun lijkt de lijn te worden dat een KvK-nummer wel vereist zal zijn. 

e-mail Nienke Vellema: N.Vellema@groningerdorpen.nl 

Pitch 5  Louis Stiller, Dichter op Het Hogeland

Louis Stiller presenteert het project “Dichter op Het Hogeland” en vertelt kort over zijn verschillende rollen: schrijver/journalist, uitgever bij Stichting Boekgroep Noord-Groningen, betrokkene bij Vakland-projecten, mede-initiatiefnemer van podium Polaris en hoofdredacteur van Da’s Ja Goud. 

Dichter op Het Hogeland 

Doel: het aanstellen van twee dichters op Het Hogeland: 

één volwassen dichter, één kinder- of jeugddichter 

Er wordt een wedstrijd uitgeschreven; deelnemers sturen drie gedichten in. 

Een jury selecteert de beste inzendingen. Er worden lessen op basisscholen gegeven over dichten (hoe, waarover, vorm). 

Werkwijze: 

Tijdens de Poëzieweek (start donderdag 29 januari) wil het projectteam zoveel mogelijk podia oproepen om poëzie-avonden te organiseren en het thema “word de volgende dichter op Het Hogeland” breed te verspreiden. 

Vervolg: De beste gedichten worden gebundeld in een boekje. 

De gedichten worden tevens opgenomen in de Vers-app, een app die op de locatie gebaseerde gedichten toont. 

Louis roept schrijvers, dichters, podia en organisaties op om mee te doen en ruimte te bieden aan het project in hun programmering. 

Contactgegevens Louis Stiller: louis.stiller@vaklandhethogeland.nl 

Pitch 3  Goos Gosling Slotegraaf

Stichting Groninger Week Goos presenteert de Stichting Groninger Week. Hij is initiatiefnemer van de driejaarlijkse culturele feestweek “Grunniger Week” in Uithuizen en omliggende dorpen. 

Kenmerken van Grunniger Week: Een week vol muziek, bij voorkeur Groningstalige artiesten, maar ook andere kunstvormen. Aandacht voor tradities zoals badlopen en Groningse kerkdiensten (Grunniger deinst) met een Groningssprekende dominee. 

Sterke band met buurtverenigingen, die wensen en ideeën aanleveren en vaak zelf mee-organiseren. 

De stichting heeft steeds meer moeite om alle financiële eindjes aan elkaar te knopen, maar hecht veel waarde aan de rol van Grunneger Week in het versterken van sociale cohesie. 

Goos nodigt naast buurtverenigingen ook andere groepen uit om ideeën en wensen aan te dragen, en verwijst naar de website en het mailadres van de stichting voor contact. Contactgegevens Grunneger Week: Website: stichtinggroningerweek.nl/wp2011/ e-mail: info@stichtinggroningerweek.nl